Jedna od omiljenih aktivnosti mališana predškolskog uzrasta je slušanje i pevanje veselih dečjih pesmica uz muziku. Istraživanja pokazuju da roditelji koji podstiču izloženost svoje dece raznovrsnim melodijama pružaju mališanima ne samo priliku da se zabave i uživaju već im takođe pomažu da razviju osnovne muzičke sposobnosti.
Muzika predstavlja važan deo naše kulture i prisutna je u mnogim aspektima svakodnevnog života kako odraslih tako i najmlađih. Porodični odmor ne ostaje u sećanju bez pesama koje smo slušali, a proslava rođendana ne prolazi bez rođendanske pesmice. Osim što muzika čini svečane prilike još svečanijim, ona ulepšava i sasvim obične dane. Roditelji instinktivno koriste muziku kako bi smirili i utešili mališana, izrazili pozitivne emocije, učinili vreme kupanja ili slaganje slagalica zabavnijim ili pomogli detetu da utone u svet snova uz nežne uspavanke. Muzika je takođe način izražavanja dece svih uzrasta. Mala deca se njišu, poskakuju ili pljeskaju u ritmu muzike koju slušaju. Mnogi mališani vrtićkog uzrasta pevuše neke samo njima poznate melodije dok se igraju. Učenici u osnovnoj školi na časovima muzičkog pevaju u horu i uče da sviraju bar jedan muzički instrument. Tinejdžeri uživaju u muzici svojih omiljenih bendova i sklapaju nova prijateljstva sa vršnjacima sa kojima dele isti muzički ukus i interesovanja.
Šta deca uče kroz muziku
Istraživanja tima stručnjaka iz devedesetih godina prošlog veka pokazala su da izloženost muzici od ranog detinjstva sve do odraslog doba podsticajno deluje na jezički, društveni i emocionalni razvoj mališana dok im istovremeno pomaže da usvoje veći fond reči. Psiholog sa Harvarda Hauard Gardner sada davne 1983. godine tvrdio je da je muzička inteligencija podjednako važna kao logičko-matematička i emocionalna inteligencija, pre svega zbog toga što muzika jača vezu između uma i tela i omogućava njihovo harmonično funkcionisanje. Dok igraju i kreću se u ritmu muzike deca, razvijaju svoju motoriku i samoizražavanje, a pevanjem uz melodiju vežbaju svoje vokalne sposobnosti. Osim toga, izloženost muzici pomaže mališanima da nauče, zapamte i prepoznaju različite tonove, zvuke i značenje reči.
Muzika i rani razvoj dece
Mnoge studije sprovedene posle Drugog svetskog rata proučavale su značaj muzike u ranom razvoju dece. Dve opšteprihvaćene teze su da deca ne izražavaju muziku na isti način kao odrasli, kao i da je za njihov muzički razvoj presudan period od rođenja do šeste godine života. Zahvaljujući urođenoj muzikalnosti, čak i veoma mala deca reaguju na muzičke tonove i nesvesno prave razliku u frekvenciji zvuka, tempu i melodiji. Po rečima istraživača, rano detinjstvo je ključno zato što u tom periodu deca uče kako da dešifruju muzičke tonove i izgrade mentalni organizacioni sistem kako bi zapamtili muziku koju slušaju. Slično kao što razvijaju govor mališani razvijaju svoje muzičke sposobnosti kroz imitiranje i pamćenje ritmova i tonova pesmica dok pljeskaju ili pevaju u taktu muzike. Bez takvih sposobnosti ne bi bio moguć njihov muzički razvoj. Ipak, mnogi pozitivni i negativni faktori utiču na razvoj muzičkih sposobnosti dece. U tom pogledu, značajna je odgovarajuća stimulacija i izloženost muzici i muzičkoj igri, kako bi mališani mogli da ostvare svoj puni muzički potencijal. Sa druge strane, najčešći negativni uticaj na njihov muzički razvoj javlja se u slučajevima kada roditelji nisu muzički orijentisani i ne izlažu aktivno svoju decu muzici.
Uloga roditelja u muzičkom obrazovanju najmlađih
Važna uloga roditelja u muzičkom obrazovanju najmlađih ogleda se u širenju muzičkih vidika deteta. Dugi niz godina istraživači su ukazivali na činjenicu da deca čije su porodice u većoj meri muzički orijentisane imaju mnogo razvijenije muzičke sposobnosti nego mališani koji borave u siromašnijem muzičkom okruženju. Studija Keli i Saton-Smit to dočarava kroz jasne primere: dvoje istraživača razvili su studiju slučaja koja je pratila rano detinjstvo tri devojčice čije su porodice imale različitu muzičku pozadinu. Dok su roditelji prve devojčice bili profesionalni muzičari, roditelji druge praktikovali su slušanje muzike sa aspekta muzičkih amatera. Roditelji treće devojčice bili su najmanje muzički orijentisani zbog nepostojanja vlastitih muzičkih navika i iskustava. Rezultati istraživanja pokazuju da postoji značajna razlika između prve dve porodice koje izlažu svoje ćerke različitim nivoima muzike i porodice koja detetu nije omogućila priliku da uživa u muzici i stekne muzičko obrazovanje. Zaključak je da bogato muzičko okruženje kod kuće podstiče izloženost mališana muzici i unapređuje njegove muzičke sposobnosti. Ostala istraživanja takođe ukazuju na to da zajedničko uživanje u muzici dodatno zbližava roditelje i decu. Na taj način muzika ne doprinosi samo celokupnom razvoju deteta već porodicama pruža priliku da provedu kvalitetno vreme sa svojim najmlađih članovima.
Završne note
Ideja da se muzika približi deci nema nikakve posledice. Iako redovno slušanje Mocartovih kompozicija ne mora nužno da rezultira izuzetnim unapređenjem mentalnih sposobnosti, muzika decu pokreće, uveseljava i opušta. Od uživanja u slušanju umirujućih melodija i veoma ritmičnih pesama, do učenja stranog jezika i razvoja socijalnih veština, bez obzira na okruženje – mirna atmosfera kod kuće sa mamom i tatom, koncert na otvoren prepun ljudi ili bučna učionica – muzika može da ulepša, obogati i oplemeni život dece i ljudi koji brinu o njima.